Fleur Stevens
Sep 13

De nieuwe Wet seksuele misdrijven: wat is er veranderd?

Disclaimer: Lawbooks velt inhoudelijk geen oordeel over de nieuwe wet. Er kunnen geen rechten aan deze informatie worden ontleend. Heb je zelf een negatieve seksuele ervaring meegemaakt? Dan kun je contact opnemen met de politie, het Centrum Seksueel Geweld (0800-0188 of https://centrumseksueelgeweld.nl) of met Slachtofferhulp Nederland (0900-0101 of https://www.slachtofferhulp.nl). 

Op 1 juli 2024 is de nieuwe Wet seksuele misdrijven in werking getreden. De maatschappelijke opvatting over de verschillende vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag is in de loop der tijd veranderd, waardoor bij de wetgever de noodzaak bestond om de wet te vernieuwen. Zo gaf de oude strafwet slachtoffers onvoldoende bescherming. Met de nieuwe wet is de strafrechtelijke bescherming  van slachtoffers tegen verschillende vormen van seksueel geweld en/of seksueel overschrijdend gedrag verruimd. We hebben de belangrijkste veranderingen uiteengezet in deze blog.

Wat is er veranderd? 

  • Voorheen was voor aanranding of verkrachting bewijs van dwang vereist. Met ingang van de nieuwe wet is dit niet meer een noodzakelijk vereiste, maar een strafverzwarende delictsvorm. Het gaat tegenwoordig om de vraag of er instemming heeft plaatsgevonden. In de wet staat dat seks altijd ‘vrijwillig en gelijkwaardig’ moet zijn.


  • Met ingang van de nieuwe wet kan verkrachting niet verjaren. Voorafgaand aan deze wet was dit alleen het geval bij kinderslachtoffers. Tegenwoordig geldt dit voor alle slachtoffers.

  • Seksuele intimidatie is - zowel offline als online - strafbaar gesteld als overtreding. Het betreft het 'indringend seksueel benaderen van een ander door middel van opmerkingen, gebaren, geluiden of aanrakingen op een wijze die vreesaanjagend, vernederend, kwetsend of onterend is te achten'. Dit volgt uit artikel 429ter.

  • 'Sexchatting' is strafbaar onder de zestien jaar en bij kinderen van 16 en 17 jaar die kwetsbaar zijn (denk bijvoorbeeld aan een verstandelijke handicap of een psychische stoornis). Sexchatting betreft het gedrag waarbij kinderen op indringende wijze worden benaderd. Dit kan zowel schriftelijk als mondeling. 

  • Misbruik van seksueel beeldmateriaal valt nu onder seksuele misdrijven, waar dit voorheen viel onder misdrijven tegen de openbare orde. 

  • Voor een aantal seksuele misdrijven zijn de maximale straffen verhoogd. Twee voorbeelden:

    • De gevangenisstraf voor verkrachting van een kind jonger dan 12 jaar is van 12 jaar naar 15 jaar gegaan.
    • De gevangenisstraf voor kinderpornografie is van 4 jaar naar 6 jaar verhoogd.  

Nieuwe strafbare feiten voor aanranding en verkrachting

  • schuldaanranding (artikel 240)

  • opzetaanranding (artikel 241 lid 1)

  • gekwalificeerde opzetaanranding (artikel 241 lid 2)

  • schuldverkrachting (artikel 242)

  • opzetverkrachting (artikel 243 lid 1)

  • gekwalificeerde opzetverkrachting (artikel 243 lid 2)

Opzet en schuld bij aanranding en verkrachting

Zoals hierboven aangegeven zijn er 6 strafbaarstellingen bij aanranding en verkrachting. Er is sprake van gekwalificeerde opzetaanranding of -verkrachting indien er gebruik is gemaakt van dwang, geweld of bedreiging, wat een strafverzwarende omstandigheid vormt. 

In de nieuwe wet wordt er een onderscheid gemaakt tussen opzet en schuld. Het verschil komt naar voren in de formulering. 

  • schuld: 'terwijl diegene ernstige reden heeft om te vermoeden dat bij die persoon daartoe de wil ontbreekt.'
  • opzet: 'terwijl diegene weet dat bij die persoon daartoe de wil ontbreekt.'


In beide gevallen ontbreekt de wil en zijn er duidelijke signalen aanwezig geweest die wijzen op het ontbreken van de wil. Bij schuld had de dader deze signalen op moeten merken, maar heeft dit niet gedaan en is ten onrechte uitgegaan van de aanwezigheid van de wil. Bij opzet heeft de dader deze signalen ook daadwerkelijk opgemerkt of is zich bewust van de mogelijkheid dat de wil ontbreekt, maar is toch doorgegaan.

Visie van de wetgever
De strafwetgeving weerspiegelt in belangrijke mate de heersende seksuele moraal en bepaalt welk gedrag vanuit maatschappelijk oogpunt strafbaar moet worden gesteld. De samenleving heeft een striktere opvatting gekregen van wat 'seksueel grensoverschrijdend gedrag' is. Voor een juiste vertaling van de heersende sociale normen dient de wet bij de tijd gebracht te worden. De wetgever erkent dat de bestaande wetten onvoldoende aansloten bij de moderne, gedigitaliseerde samenleving. Er was daarom behoefte aan een nieuwe wet met een duidelijk kader dat een adequate strafrechtelijke reactie mogelijk maakt. De wetgever heeft daarbij ook het streven om slachtoffers betere bescherming te bieden. Door de nieuwe wet krijgen het OM en de politie meer mogelijkheden om op te treden tegen strafbaar gedrag in de huidige (gedigitaliseerde) samenleving.


Kort samengevat

De nieuwe wet biedt slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag meer bescherming. De wet is een afspiegeling van de verandering in maatschappelijke opvattingen en biedt ruimere mogelijkheden voor het bestraffen van verschillende vormen van seksueel geweld. De focus is verlegd en komt meer te liggen op de aanwezigheid van vrijwillige en gelijkwaardige instemming in plaats van bij dwang. 

Handige links voor meer informatie